Katedra Dydaktyki Przekładu

 

 

Gdzieś o wpół do północy ze środy na czwartek: dwanaście opowiadań nowojorskich

2024

Piotr Plichta

Gdzieś o wpół do północy ze środy na czwartek stoję na skrzyżowaniu Siódmej z Czterdziestą Dziewiątą i sam do siebie myślę, że o czymś za mało myślę a przynajmniej dotenczas. No bo — ciśnienie krwi. Widzicie, pierwszy raz ktoś mi sprzedaje cynk, że siedzi we mnie taka ryzykowna egzotyka…

Damon Runyon (1880—1946) — postać spowita literacką legendą, jeden z najważniejszych twórców amerykańskiej kultury masowej. Jego humorystyczne opowiadania o postaciach z nowojorskiego półświatka szalonych lat dwudziestych i trzydziestych po dziś dzień uchodzą za klasykę kryminalnego pulp fiction i celny obraz życia mieszkańców ówczesnego Broadwayu. Harry Koń i jego bandyccy kompani już od niemal stu lat bawią i wzruszają nowe pokolenia czytelników — teraz także w nowym przekładzie polskim.

 

A mazing labyrinth: John Donne’s prose in translation

2021

Piotr Plichta

Książka poświęcona jest przekładom prozy Johna Donne’a, w szczególności przekładom dwóch tekstów, które powstały pod koniec życia tego angielskiego poety. Pozycja w znaczący sposób wzbogaca naszą wiedzę zarówno o samej prozie Donne’a, jak i jej tłumaczeniach.

Opis ze strony: A mazing labyrinth: John Donne s prose in translation – Piotr Plichta – Księgarnia UP (ksiegarniaup.pl)

Wieża Babel dialektów. Mowa niestandardowa w przekładach prozy anglojęzycznej

2022

Mira Czarnecka

Język ulicy, język potoczny, język mniejszości jest wokół nas. Jest również częścią fikcyjnego świata powieści. Dlaczego tak trudno przełożyć go na język polski? To pytanie wiele lat temu zainspirowało autorkę książki do podjęcia badań i poszukiwania odpowiedzi. Czytelnik Wieży Babel dialektów nie zostaje pozostawiony z wątpliwościami sam sobie. Przedstawione przez autorkę-tłumaczkę przykłady oraz analizy mogą stanowić gotowe rozwiązania lub zainspirować wszystkich parających się sztuką przekładu do znajdywania nowych i lepszych sposobów tłumaczenia dialektów.

Książka jest pionierska w zakresie szczegółowego opracowania problematyki przekładu mowy niestandardowej w tłumaczeniach prozy z języka angielskiego na polski, przy czym jest stosowalna w tłumaczeniu z innych języków. Całość merytorycznie poszerza zakres wiedzy dotyczącej technik przekładowych mowy niestandardowej, jak i problemów, z jakimi styka się tłumacz. Przedstawia klarowną i szczegółową klasyfikację mowy niestandardowej, co będzie bardzo przydatne dla czytelników, zwłaszcza studentów piszących prace dyplomowe, ale także dla doświadczonych badaczy.
Dr hab. prof. UJ Władysław Chłopicki

Dr Mira Czarnecka – anglistka, tłumacz. Przełożyła na język polski ponad dwadzieścia pięć pozycji z literatury amerykańskiej i brytyjskiej. Jej zainteresowania badawcze obejmują przekład literacki, w tym szczególnie przekład mowy niestandardowej, oraz postkolonialną teorię przekładu. Interesuje się również komunikacją i językiem angielskim w biznesie. W przeszłości pracowała w firmach międzynarodowych z branży motoryzacyjnej i lotniczej. Adiunkt w Katedrze Dydaktyki Przekładu w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Opis ze strony: Wieża Babel dialektów. Mowa niestandardowa w przekładach prozy anglojęzycznej, Mira Czarnecka, 978-83-242-3756-2 (universitas.com.pl)

Translating a Worldview. Linguistic Worldview in Literary Translation

2021

Agnieszka Gicala

The book offers a view of the translation of a literary text as a reconstruction of the non-standard linguistic worldview embedded in that text, and emerging from the standard, conventional worldview present in a given language and culture. This translation strategy (and the ensuing detailed decisions) is explained via the metaphor of two icebergs, representing the source and target texts as iceberg tips, resting on the vast foundations of the source and target languages and cultures. This thesis is illustrated by analyses of English translations of two poems by Wisława Szymborska, the 1996 Nobel Prize winner: „Rozmowa z kamieniem“ (Conversation with a Stone/Rock) and „Chmury“ (Clouds).

Mediating Practices in Translating Children’s Literature: Tackling Controversial Topics

2021

Editors: Joanna Dybiec-Gajer, Agnieszka Gicala

The goal of the book is to investigate mediating practices used in translation of children’s and young adults’ fiction, focusing on transfer of contents considered controversial or unsuitable for young audiences. It shows how the macabre and cruelty, swear words and bioethical issues have been affected in translation across cultures and times. Analysing selected key texts from Grimms’ tales and Hoffmann’s Struwwelpeter to Roald Dahl’s fiction, it shows that mediating approaches, sometimes infringing upon the integrity of source texts, are still part of contemporary translation practices. The volume includes contributions of renowned TS scholars and practitioners, working with a variety of approaches from descriptive translation studies and literary criticism to translation pedagogy and museum studies.

„The angle of looking into the topics is fresh and acute and I whole-heartedly recommend the book for readers from scholars to parents and school-teachers, for all adults taking a special interest in and cherishing children and their literature.”

Riitta Oittinen, Tampere University, Finland

Negotiating Translation and Transcreation of Children’s Literature

2020

Editors: Joanna Dybiec-Gajer, Riitta Oittinen, Małgorzata Kodura

The first book to apply the concept of transcreation to children’s literature in translation

Brings together a group of translation scholars, uniquely combining both theoretical expertise and hands-on experience in translating and illustrating for young audiences

Provides an indispensable resource for students and scholars in translation studies and children’s literature

This book offers fresh critical insights to the field of children’s literature translation studies by applying the concept of transcreation, established in the creative industries of the globalized world, to bring to the fore the transformative, transgressional and creative aspects of rewriting for children and young audiences. This socially situated and culturally dependent practice involves ongoing complex negotiations between creativity and normativity, balancing text-related problems and genre conventions with readers’ expectations, constraints imposed by established, canonical translations and publishers’ demands. Focussing on the translator’s strategies and decision-making process, the book investigates phenomena where transcreation is especially at play in children’s literature, such as dual address, ambiguity, nonsense, humour, play on words and other creative language use; these also involve genre-specific requirements, for example, rhyme and rhythm in poetry. The book draws on a wide range of mostly Anglophone texts for children and their translations into languages of limited diffusion to demonstrate the numerous ways in which information, meaning and emotions are transferred to new linguistic and cultural contexts. While focussing mostly on interlingual transfer, the volume analyses a variety of translation types from established, canonical renditions by celebrity translators to non-professional translations and intralingual rewritings. It also examines iconotextual dynamics of text and image. The book employs a number of innovative methodologies, from cognitive linguistics and ethnolinguistics to semiotics and autoethnographic approaches, going beyond text analysis to include empirical research on children’s reactions to translation strategies. Highlighting the complex dynamics at work in the process of transcreating for children, this volume is essential reading for students and researchers in translation studies, children’s fiction and adaptation studies.

Egzamin na tłumacza przysięgłego. Tłumaczenie ustne. Język angielski

Jan Gościński, Marek Kuźniak

Wydawnictwo C.H.Beck 2020

Celem publikacji jest analiza drugiej części egzaminu na tłumacza przysięgłego – części ustnej, na podstawie kryteriów przewidzianych przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Analizą objęto najbardziej problematyczne fragmenty tekstów prawniczych oraz społeczno-ekonomicznych wraz z propozycjami ich tłumaczeń przedstawionymi przez kandydatów. Książka stanowi naturalne uzupełnienie publikacji Marka Kuźniaka Egzamin na tłumacza przysięgłego w praktyce. Język angielski – analiza językowa, poświęconej tekstom będącym przedmiotem części pisemnej egzaminu.

Publikacja pozwala na zapoznanie się z rodzajami błędów popełnianych podczas egzaminu, z gradacją błędów oraz z wartościowymi rozwiązaniami translatorskimi. Zawarto w niej ponadto sugestie autorów co do najtrafniejszego przekładu wielu terminów.

Książce towarzyszy płyta CD z nagraniem przykładowego egzaminu, który następnie poddano całościowej ocenie.

Adresatami publikacji są przede wszystkim kandydaci na tłumaczy przysięgłych języka angielskiego, tłumacze tego języka, studenci prawa międzynarodowego i kierunków przekładoznawczych, a także nauczyciele akademiccy przekładu specjalistycznego i wykładowcy prawa międzynarodowego.

Słownik polskiej terminologii przekładoznawczej

2019

Redaktorzy: Łukasz Bogucki, Joanna Dybiec-Gajer, Maria Piotrowska, Teresa Tomaszkiewicz

Kraków: Księgarnia Akademicka
Stron: 171

Egzamin na tłumacza przysięgłego. Angielskie orzeczenia w sprawach karnych

Jan Gościński

Wydawnictwo C.H.Beck 2019

„Egzamin na tłumacza przysięgłego. Angielskie orzeczenia w sprawach karnych” to praktyczny i kompleksowy podręcznik dla każdego tłumacza zajmującego się przekładem na język polski orzeczeń angielskich sądów karnych.

Publikacja podzielona została na dwie części. Część pierwsza (teoretyczna) to:

  • przystępny opis struktury angielskich i polskich sądów karnych oraz objaśnienie różnic pomiędzy nimi, jak również omówienie najważniejszych zagadnień angielskiego i polskiego prawa karnego,
  • prezentacja najistotniejszych cech polskiego i angielskiego języka prawa oraz
  • powtórka najważniejszych teorii tłumaczenia prawniczego i koncepcji ekwiwalencji.

Część druga (praktyczna) to próba rozwiązania najbardziej kłopotliwych problemów tłumaczeniowych związanych z angielskim orzecznictwem karnym.

Analizie przykładowo poddano:

  • nazwy kar, przestępstw, dokumentów, osób oraz instytucji,
  • terminologię ogólnoprawną dotyczącą angielskiej procedury sądowej,
  • związki frazeologiczne,
  • pozaprawne terminy specjalistyczne,
  • nazwy własne,
  • skróty oraz
  • leksykę, składnię i stylistykę.

gicala

Przekładanie obrazu świata. Językowy obraz świata w przekładzie artystycznym

Agnieszka Gicala

Kraków, Universitas 2018

Książka jest propozycją dla tłumaczy tekstów artystycznych, ich badaczy, dydaktyków i studentów. Podpowiada spojrzenie na przekład tekstu artystycznego jako na rekonstrukcję zawartego w nim niestandardowego językowego obrazu świata, który wyłania się z obrazu standardowego, czyli z interpretacji świata powszechnej w danym języku i kulturze. Niestandardowy JOS jest jak wierzchołek góry lodowej, wznoszący się ponad zanurzonymi głębiej podstawami JOS standardowego. Metaforą dwóch gór lodowych autorka obrazuje przekładanie tekstu artystycznego, które jest rekonstrukcją takiego układu językowych obrazów świata. Pokazuje ogrom i proporcje uświadamianych i nieuświadamianych językowo-kulturowych treści rozumianych jako językowy obraz świata oraz zawiłości jego przekładania na wszystkich etapach – od wyboru strategii po konkretne decyzje. Ilustracją do rozważań są analizy dwóch wierszy Wisławy Szymborskiej – Rozmowy z kamieniem i Chmur – oraz ich angielskich przekładów, podparte badaniem językowego obrazu kamienia i chmury, a także ich odpowiedników w języku angielskim.

Złota różdżka. Od książki dla dzieci po dreszczowiec raczej dla dorosłych

Joanna Dybiec-Gajer

Kraków, Tertium 2017

Autorka przygotowała pracę, będącą swoistą laurką, uświetniającą 160. rocznicę narodzin Złotej różdżki – klasycznej pozycji kanonu europejskiej literatury dziecięcej. Powstała książeczka stanowiąca znakomity przykład literatury przeznaczonej dla dwóch odrębnych grup czytelników: dorosłych i dzieci.

Każdy, kto śledził emocje, jakie w dzieciach budzi pisana z myślą o nich literatura, wie, że istnieją bohaterowie książek dla dzieci, którzy się nigdy nie starzeją – Alicja z Krainy Czarów i Ania z Zielonego Wzgórza, Mały Książę i Czarnoksiężnik z Krainy Oz, Kopciuszek i Piotruś Pan. Można wierzyć, że za sprawą książeczki przygotowanej przez Joannę Dybiec-Gajer Staś Straszydło oraz jego koleżanki i koledzy dołączą do tego grona. Uważam, że czytelnik Różdżki – i ten mały i ten dorosły – otrzymuje książeczkę śliczną, zabawną i ciekawą, skłaniającą zarówno do teoretycznych rozważań, jak i do refleksji nad losami tekstów, wędrujących przez różne epoki i obszary odmiennych kultur. (Z recenzji prof. dr hab. Elżbiety Tabakowskiej)

The Reflective Translator. Strategies and Affects of Self-directed Professionals

Joanna Albin

Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien

Peter Lang 2014

Although university studies do not always provide translators with the necessary skills, many of them continue in their professional capacity, which is understood to be the result of self-directed learning processes. Thus, translators seem to be not only agents of their own education, but also products of translation operations. The data obtained by means of a questionnaire covers three areas: specialisation and the market, qualifications and competence as well as affects and attitudes. Also, a general description of translators’ specific self-directed learning strategies is provided. The results reveal that institutional training has virtually no importance in the professional education of translators and that the skills missed most in their everyday activity are those they failed to acquire by means of self-directed learning procedures.

Słowo-kontekst-przekład

red. J. Dybiec-Gajer, A. Tereszkiewicz

Kraków, Tertium 2014

Tematyka publikacji obejmuje zagadnienia dotyczące zarówno teoretycznych aspektów przekładu, jak i zagadnień wypływających z praktyki tłumaczenia. Zróżnicowanie tematyczne, metodyczne oraz stylistyczno-strukturalne ukazuje współczesną kondycję rozwijającej się się myśli przekładowej. W tomie znajdziemy refleksje nad aparatem pojęciowym przekładoznawstwa wpisujące się w tytułową triadę tomu, różne metodologie badawcze, od kognitywimu po stylometrię, a także materiał badawczy wywodzący się z różnych kontekstów użycia języka.

Zmierzyć przekład? Z metodologii oceniania w dydaktyce przekładu  pisemnego

Joanna Dybiec-Gajer

Kraków, Universitas 2013

Jest to praca pionierska, która podejmuje temat bardzo interesujący, choć mało jeszcze zgłębiony, a nade wszystko aktualny zarówno w perspektywie oferty kształcenia, jak i w perspektywie zawodowej. Można więc domniemywać, że zostanie ona entuzjastycznie przyjęta przez uczestników procesu dydaktycznego: studentów i nauczycieli, m.in. przez swoje praktyczne ukierunkowanie. Komentarz teoretyczny, nieodzowny w tego typu publikacjach, nie przesłania wymiaru praktycznego i metodologicznego analizowanego problemu. Autorka stawia przede wszystkim na użyteczność prowadzonych przez siebie badań oraz ich przydatność w podnoszeniu jakości kształcenia i pracy tłumaczy tekstów pisemnych.

Contrastive Analysis of English and Polish Surveying Terminology

Ewelina Kwiatek

Newcastle upon Tyne, Cambridge Scholars Publishing 2013

This book, with a focus on English and Polish, is a study of surveying terminology, which may be considered as an under-researched area when compared to legal, medical or business terminologies. It examines differences between terms and concepts in the two languages. The purpose of the book is three-fold: firstly, to investigate how surveying terms are created and how they are named in English and Polish; secondly, to analyse concept systems of the two languages with respect to surveying terminology; and thirdly, to indicate the areas of surveying in which terminological and conceptual differences occur, the factors that trigger them and translation strategies which are used to solve them.

Przekład – teorie, terminy, terminologia

red. J. Dybiec-Gajer, M. Piotrowska

Kraków, Tertium 2012

Tematyka publikacji dotyczy przede wszystkim zagadnień terminologicznych w odniesieniu do przekładu i przekładoznawstwa, odzwierciedlając zarówno postępującą specjalizację tej dziedziny badań, jak i rosnące zainteresowanie przekładem specjalistycznym.

Verba volant, scripta manent. How to write an M.A. thesis in  Translation Studies

Maria Piotrowska, Joanna Dybiec-Gajer

Kraków, Universitas 2012

The book is aimed at those who want to investigate translation-related problems and write a Master’s thesis that is an academic thesis as part of their second cycle of studies in the European Higher Education Area. This target audience may be enlarged to include Bachelor’s degree students (the first level) for whom certain remarks and chapters in the book will be equally pertinent. The aim of the book is to guide and assist its users at each stage of their research, from identifying an area of interest, through selecting a topic, planning and conducting the research, to submitting their thesis and defending it in a final exam. Students may find it useful for self-study and reference, while teachers and supervisors can use it to enhance their course material.

Kompetencje tłumacza

red. M. Piotrowska, A. Czesak, A. Gomola, S. Tyupa

Kraków, Tertium 2012

Studium poświęcone różnym spojrzeniom na zawód i status tłumacza, które zaowocowały publikacją zbiorową pt. „Kompetencje tłumacza” pod redakcją M. Piotrowskiej, A. Czesaka, A. Gomoli i S. Tyupy. Artykuły stanowią przegląd współczesnej myśli na temat przekładu. Tom dedykowany jest prof. dr hab. Elżbiecie Tabakowskiej. Został opublikowany przez Wydawnictwo Tertium w 2011 roku.

PUBLIKACJE WSPÓŁPRACOWNIKÓW

 

Jak sporządzać tłumaczenia poświadczone dokumentów? / Wie fertigt man beglaubigte Übersetzungen von Urkunden an?

Karsten Dahlmanns, Artur Dariusz Kubacki (2014)

„Jak sporządzać tłumaczenia poświadczone dokumentów? Przekłady tekstów z Wyboru polskich i niemieckich dokumentów do ćwiczeń translacyjnych z komentarzem / Wie fertigt man beglaubigte Übersetzungen von Urkunden an? Kommentierte Übersetzungen zu den Texten aus der Auswahl polnischer und deutscher Dokumente für Translationsübungen“
Wydawnictwo Biuro Tłumaczeń KUBART, Chrzanów 2014, s. 616.

Publikacja zawiera:

  • tłumaczenia 170 dokumentów polskich i niemieckich, w tym reprezentatywnych dokumentów metrykalnych, szkolnych, notarialnych, policyjnych, sądowych, pracowniczych, handlowych, księgowo-podatkowych i medycznych,
  • tłumaczenia dokumentów nie tylko z Niemiec, ale także z Austrii i Szwajcarii,
  • komentarze w 460 przypisach dotyczące alternatywnych rozwiązań translacyjnych,
  • przekład skrótów najczęściej występujących w tekstach specjalistycznych,
  • formalne i lingwistyczne zasady sporządzania tłumaczeń poświadczonych,
  • metodologię wykonywania tłumaczeń poświadczonych,
  • wykaz literatury przedmiotu niezbędnej w pracy każdego tłumacza specjalistycznego.

Publikacja adresowana jest do szerokiego grona osób zainteresowanych przekładem tekstów specjalistycznych, a więc uczestników seminariów translacyjnych, kandydatów zgłaszających się do egzaminu na tłumacza przysięgłego oraz czynnych tłumaczy, którzy chcieliby skonfrontować swoje tłumaczenia z propozycjami przekładów zamieszczonymi w książce.

 

Tłumaczenie poświadczone. Status, kształcenie, warsztat i odpowiedzialność tłumacza przysięgłego

Artur Dariusz Kubacki (2012)

„Tłumaczenie poświadczone. Status, kształcenie, warsztat i odpowiedzialność tłumacza przysięgłego”
Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska – LEX, Warszawa 2012, s. 372

Prezentowana publikacja jest pierwszym całościowym i pogłębionym opracowaniem różnorodnych aspektów pragmatyki zawodu tłumacza przysięgłego omawianych z punktu widzenia filologa, a nie prawnika. Zaliczyć należy do nich kształcenie kandydatów na tłumaczy przysięgłych, a następnie doskonalenie adeptów zawodu, procedury egzaminowania i ustanawiania, metodykę wykonywania tłumaczenia poświadczonego oraz przysięgłego tłumaczenia słowa żywego w sądzie, na Policji czy w urzędach lub innych instytucjach, a także wiążącą się bezpośrednio z wykonywaniem tego zawodu odpowiedzialność zawodową. Jest to praca interdyscyplinarna o charakterze teoretyczno-aplikatywnym, która wpisuje się w zakres badań juryslingwistyki (legilingwistyki), tj. nauki zajmującej się badaniem języka prawnego i prawniczego z wykorzystaniem wiedzy i metodologii językoznawczej. Została przygotowana na bazie wieloletnich doświadczeń autora jako praktykującego tłumacza przysięgłego języka niemieckiego oraz teoretyka i dydaktyka przekładu specjalistycznego.